Bergman en Engel – Symbolen van de Houtsnijkunst
Als de Engel en Bergman, of mijnwerker, samen in het venster staan en met hun lichtjes de donkere nacht beschijnen, dan is de kersttijd aangebroken in het Ertsgebergte. In zijn trotse klederdracht draagt de Bergman tijdens de kersttijd het licht wat hij al die tijd in de mijn zo gemist heeft. De historie van de Bergman en Kerstengel (Bergmann en Weihnachtsengel) gaat terug tot in de periode waar de mijnbouw in het Ertsgebergte nog actief werd bedreven (16e/17e eeuw) en hun tradities zijn hecht met elkaar verbonden. Zij staan voor de verbinding van hemel en aarde en worden in het verleden en ook in onze tijd beschouwd als beschermer en verkondiger. De lichtjes in hun handen vertellen van het verlangen naar licht in het donkere seizoen en symboliseert de vreugde over de geboorte van Jezus.
Zie hier onze collectie Engelen en Bergmannen
Tezamen zijn Engel en Bergman als symbooldrager van de houtsnijkunst uit het Ertsgebergte wereldwijd bekend. Vroeger werd bij iedere jongen een Bergman en bij ieder meisje een Engel in die wieg gelegd. In de adventstijd (de vier weken voor kerstavond) zetten de mensen de twee figuren in het raamkozijn opdat zij het huis mogen beschermen. Tegelijkertijd werd aan voorbijgangers medegedeeld hoeveel jongens en meisjes in dit huis wonen: telkens af te lezen aan het aantal bergmannen (voor de jongens) en engelen (voor de meisjes).
Van de “Bergmann” zijn er verschillende types, waarbij vroeger en nu nog steeds veel aandacht wordt besteed aan het afbeelden van de originele kleding en uitrusting van de echte mijnwerkers uit de afgelopen eeuwen. In hun dagelijks leven waren deze harde werkers weliswaar eenvoudig en praktisch gekleed, maar aan feestdagen en vooral voor de grote marsen, de bergparades, hadden zij representatieve uniformen: witte broek met zwarte kniebeschermers, zwarte jas met een leren schort van achteren en gouden epauletten aan de voorkant.
Passend bij hun functie en status kwamen er nog speciale details bij:
- de “Schichtmeister” met een vlaggetje, vacht aan zijn hoofdbedekking en een sabel (als teken van zijn ambtenaar –status)
- de “Häuer” met een hakbijl (voor de parades vaak kunstzinnig versierd)
- de “Steiger” als toezichthouder tevens voorzien van een sabel
Een interessant aspect van de “Weihnachtsengel” is dat de ambachtslieden uit het Ertsgebergte dit figuur aangepast hebben aan hun levenswereld. Haar kroon werd veranderd in een vaak donkergroen beschilderde hoed die leek op de hoofdbedekking van mijnwerkers uit vroegere eeuwen. Ook draagt zij hetzelfde traditionele langwerpige schort zoals de huisvrouwen uit deze mijnwerkersgezinnen. Op die manier werd de kerstengel een vrij aardse kerstfiguur.
Houtsnijkunst