Historie en Ontstaan van de Notenkraker in het Ertsgebergte
Dat er tevens een streng kijkende meneer, de notenkraker, met een sterk gebit en een hip uniform bij de klassieke kerstfiguren uit het Ertsgebergte hoort, kan verklaard worden doordat deze figuur respect inboezemt en de trots en hardheid van de mijnwerkers uitbeeld. Het werk van de mijnwerker was fysiek zwaar, maar zij waren zich ervan bewust dat zij deel uitmaakten van iets bijzonders: het door hun gedolven tin, zilver en later kobalt en nikkel enz. maakten het Ertsgebergte rijk en deze delfstoffen werden in het hele land gebruikt.
Nootjes werden in de voorbije eeuwen erg gewaardeerd als voedzaam voedingsmiddel maar ook als symbool voor het ontstaan van nieuw leven (de noot in haar schil als gelijkenis voor het Jezuskind in zijn houten wieg). Walnoten waren zelfs luxe, een voorrecht voor de welvarende bevolking. Voor het kraken van noten waren de indrukwekkende figuren, die in de 18e eeuw in het Ertsgebergte voor het eerst gemaakt werden, niet echt nodig, hoewel zij met hun krachtige kaken best in staat zijn om de schil van hazelnootjes of ook walnoten te openen. Eenvoudige tangen, gietijzeren figuren die deze taak net zo goed volbrachten, bestonden reeds een hele tijd voordat de notenkraker opkwam.
Notenkraker als gruwelijk wezen
In de begintijd hadden de notenkrakers (Nussknackers) een minder aantrekkelijk uiterlijk: gruwelijke wezens zoals heksen en krom gebogen mannetjes. Later kregen zij het waardige aanzien van huzaren, turken, politieagenten, soldaten en tenslotte ook de kleding en uitdrukking van de heden ten daagse wereldberoemde “koning Nussknacker” uit Seiffen: een hoed naar het voorbeeld van de hoofdbedekking van de mijnwerkers met gouden punten. (Volgens de overlevering ontstond diens oudste voorouder in 1870 op de werkplaats van Wilhelm Füchtner.)
De constructie en werkwijze van de Nussknacker is sinds toen principieel dezelfde gebleven en heeft bij de elkaar opvolgende versies steeds weer dezelfde typische kenmerken: onder zijn hoed zit zijn haar in vorm van konijnenvacht (soms ook als baard), het stevige lijf is helemaal op de draaibank vervaardigd (slechts de neus is opgeplakt) en hij staat op een vierkant of rond voetstuk. Het belangrijkste onderdeel is echter de hefboom die op de rug van onze harde werker begint en aan de voorkant eindigt als mond met een groot wit gebit.
Het spreekt vanzelf dat zowel in het verleden als ook nu de notenkraker pas volwaardig wordt door de beschildering: een krachtig blauw voor de politieagent, donkergroen voor de jager, diep geel en zwart met veel goud voor de huzaar en stralend rode of witte kleding voor de koning.
Notenkraker in de Muziek
De indrukwekkende verschijning van de Nussknacker zorgde ervoor dat hij zowel terug te vinden is in de literatuur als ook in de muziek. De dichter E.T.A. Hoffmann schreef rond 1800 een romantisch kindersprookje “Nussknacker und Mäusekönig”, waarin onze sterke man het speelgoedland moet verdedigen tegen de boze koning van de muizen. In dezelfde tijd componeerde de Russische componist P. I. Tschaikowski de muziek voor een balletstuk “Der Nussknacker”. De hierbij horende suite werd in de hele wereld bekend en wordt heden ten daags in de Verenigde Staten traditioneel opgevoerd tijdens de feestdagen.
De Moderne Notenkraker
Tegenwoordig komen de notenkrakers in veel verschillende motieven voor, van doedelzak spelende Schot tot jager en van schoorsteenveger tot koning en mijnwerker. In onze webwinkel vindt u een prachtige collectie van deze waardige heren!
Houtsnijkunst